ตำบลหาดส้มแป้น เดิมเป็นแหล่งแร่ดีบุกที่สำคัญของจังหวัดระนอง และได้มีชาวจีนกลุ่มหนึ่งเดินทางเข้ามาทำเหมืองแร่ แล้วกลับออกไป และได้บอกกับเจ้าเมืองระนองในขณะนั้นว่า “ห้วยซัมเปี้ยน” มีแร่อุดมมาก คำว่า ”ห้วยซัมเปี้ยน” เป็นภาษาจีน แปลว่าลึกเข้าไปในหุบเขา ชาวบ้านเรียกว่า “ห้วยซัมเปี้ยน” ต่อมา เพี้ยนเป็น “หาดส้มแป้น” และชื่อนี้เป็นที่แปลกใจของผู้มาท่องเที่ยวจังหวัดระนองเป็นอย่างมาก นักท่องเที่ยวส่วนมากคิดว่าเป็นชื่อหาดทราย ทำให้ต้องเข้ามาเยี่ยมชมในตำบลหาดส้มแป้น เป็นสาเหตุให้ที่นี่เป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งหนึ่งของจังหวัดระนอง
ชุมชนคุณธรรมบ้านหาดส้มแป้น มีวิถีวัฒนธรรมในการดำรงชีวิตที่โดดเด่น ในด้านการประกอบอาชีพทำเหมืองแร่ดีบุก ซึ่งปัจจุบันมีการนำเครื่องมือ อุปกรณ์ในการประกอบอาชีพมารวบรวมเป็นแหล่งเรียนรู้ และจัดให้มีการสาธิต วิถีการร่อนแร่แบบโบราณ และนำวิถีมาสืบทอดเชิงสร้างสรรค์ โดยจัดเป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านของชุมชน สำหรับถ่ายทอดแก่ผู้มาเยือนและต้อนรับนักท่องเที่ยวในลักษณะการแสดง ได้แก่ การแสดงระบำร่อนแร่ และในชุมชนยังมีทรายสีขาวเรียกว่าแร่ดินขาว นำมาผลิตเป็นของใช้เซรามิก เช่น แก้วกาแฟ แก้วน้ำฯลฯ ซึ่งให้นักท่องเที่ยวสามารถร่วมกิจกรรมได้
แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม และประวัติศาสตร์
วัดหาดส้มแป้น ตั้งอยู่ ๒๒๖/๒๕ ตำบลหาดส้มแป้นอำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนองอยู่เส้นทางเดียวกับบ่อน้ำร้อนรักษะวาริน ตรงเข้าไปอีกประมาณ ๖ กิโลเมตรจะเจอกับวัดหาดส้มแป้น มาถึงวัดหาดส้มแป้น ต้องเข้าไปสักการะขอพรรูปเหมือนพ่อท่านคล้าย พระภิกษุที่ประชาชนในภาคใต้ให้ความเคารพนับถือมาก ซึ่งท่านมรณภาพที่วัดนี้ บรรยากาศของวัดหาดส้มแป้นสงบ ร่มรื่น นอกจากนี้ภายในบริเวณวัดมีเจดีย์บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ รอยพระพุทธบาทจำลอง
สถานที่ให้อาหารปลา ตั้งอยู่บริเวณวัดหาดส้มแป้น เป็นสถานที่ทำบุญ และมีสิ่งที่น่าสนใจของวัดนี้อยู่ที่ฝูงปลาพลวงหน้าวัด เป็นฝูงปลาพลวงขนาดใหญ่ ที่คลองหาดส้มแป้น ชาวบ้านจะไม่จับปลาชนิดนี้โดยถือว่าเป็นปลาศักดิ์สิทธิ์ และที่บริเวณริมน้ำจะมีอาหารปลาขาย สามารถซื้อให้ปลาได้ และทำบุญปล่อยปลาในวันสำคัญ และวันอื่น ๆ ซึ่งของโปรดของปลาพลวงจะเป็นแตงโมสุกสีแดง ส่วนอาหารปลาแบบเม็ดปลาจะไม่ค่อยชอบ
ตลาดเก่าแก่ชุมชน หัวหลาด ตั้งอยู่ ตำบลหาดส้มแป้น อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง “ชุมชนหัวหลาด” ถือเป็นชุมชนเก่าแก่ที่สุดของตำบลหาดส้มแป้น แต่เดิมประชาชนส่วนใหญ่จะเป็นคนจีนหรือคนไทยเชื้อสายจีนที่เข้ามาบุกเบิกพื้นที่ประกอบอาชีพทำเหมืองแร่ดีบุก ในสมัยโบราณชุมชนนี้ถือเป็นย่านเศรษฐกิจของตำบล ซึ่งปัจจุบัน ยังสามารถเห็นบ้านเรือนที่เป็นสถาปัตยกรรมเก่าแก่นอกจากนี้ ในพื้นที่ตำบลหาดส้มแป้นยังมีธรรมชาติที่สวยงาม อีกทั้งอาหารพื้นบ้าน และผลิตภัณฑ์ของชุมชนอีกมากมาย เช่น ไข่เค็มดินขาว ผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร เซรามิก ไม้กวาดดอกอ้อ เป็นต้น
แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ และการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
“ระนองแคนย่อน” ตั้งอยู่ตำบลหาดส้มแป้น อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง ตั้งอยู่ห่างจากตัวเมืองระนองประมาณ ๑๕ กิโลเมตร แต่เดิมพื้นที่บริเวณนี้เคยถูกใช้เป็นเหมืองแร่เก่าในยุคที่การขุดแร่ยังคงเฟื่องฟู ซึ่งเหมืองแห่งนี้ทำแร่ด้วยการฉีดน้ำแล้วปล่อยให้แร่ธาตุไหลปะปนลงมากับเศษดินเศษหินจากด้านบน จนทำให้เกิดเป็นพื้นที่บึงน้ำขนาดใหญ่ ใจกลางหุบเขาลักษณะแปลกตา เดิมทีชาวบ้านเคยเรียกที่นี่ว่า “บึงมรกต” ตามลักษณะสีของน้ำซึ่งเป็นสีเขียวเข้มใสแจ๋วนั่นเอง ปัจจุบันสถานที่แห่งนี้เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติอีกจุดหนึ่ง ที่เหมาะสำหรับการพักผ่อนทั้งในยามเช้าและยามเย็น มีพื้นที่ที่แวดล้อม ไปด้วยภูเขา หินขาว บรรยากาศ ยามเช้าสามารถนั่งชม “น้ำไล่หมอก” ได้ที่ระนองแคนย่อน
อ่างเก็บน้ำคลองหาดส้มแป้น ตั้งอยู่ ตำบลหาดส้มแป้น อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง เป็นอ่างเก็บน้ำขนาดกลางมีความจุน้ำขนาด ๑๐ ล้าน ลูกบาศก์เมตร โดยอ่างเก็บน้ำแห่งนี้ ประชาชนได้ใช้ประโยชน์ จากการนำน้ำไปใช้ในการเกษตร สวนยางพารา สวนปาล์มน้ำมัน และสวนผลไม้ และยังเป็นแหล่งน้ำดิบอีกแหล่งน้ำหนึ่ง ในการสูบน้ำขึ้นมาเพื่อการผลิตน้ำประปา เพื่อจำหน่ายให้กับประชาชนในพื้นที่ อำเภอเมืองระนอง อ่างเก็บน้ำหาด ส้มแป้นด้วยทัศนียภาพที่สวยงาม ตั้งอยู่ในที่สูงโอบล้อมด้วยหุบเขาเขียวขจีรอบด้าน และมีบรรยากาศที่เงียบสงบ
ชมวิวทะเลหมอกเหมือง MRD ตั้งอยู่ บนยอดเขาหินเหมืองดินขาว หมู่ที่ ๓ ตำบลหาดส้มแป้น อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง เป็นแหล่งชม “ทะเลหมอก” ที่ถือเป็น “Unseen in Ranong” ที่มีความสวยงามที่สุด โดยนักท่องเที่ยวสามารถขึ้นไปเที่ยวชมทะเลหมอกและชมวิวทิวทัศน์ที่สวยงามของชุมชนหาดส้มแป้นได้ที่บริเวณจุดชมวิว ๓๖๐ องศา โดยมุมที่สวยที่สุดจะอยู่ทางทิศตะวันออก ในยามเช้าจะมีมวลหมอกปกคลุมอย่างมหาศาลผสมผสานไปกับแสงอาทิตย์ สีเหลืองทองที่สาดส่อง ทำให้ถ่ายภาพออกมาได้อย่างงดงาม ส่วนทางด้านทิศตะวันตกจะมีแนวเทือกเขาสีเขียว เป็นฉากหลัง มีหมอกซึ่งกดลงต่ำลอยปกคลุมไปทั่วทั้งตำบล และจะสลายตัวประมาณ ๐๘.๐๐ น.
แหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร
ศูนย์เรียนรู้ภูมิปัญญาการร่อนแร่ชุมชนบ้านหาดส้มแป้น ตั้งอยู่ หมู่ที่ ๓ ตำบลหาดส้มแป้น อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง “ศูนย์เรียนรู้ภูมิปัญญาการร่อนแร่” ต.หาดส้มแป้น เป็นสถานที่เรียนรู้ วิถีการร่อนแร่ในอดีต และเป็นแหล่งเก็บเครื่องมือในการร่อนแร่ ที่ยังคงเหลืออยู่ในปัจจุบัน เก็บไว้ให้นักท่องเที่ยวได้เข้ามาสัมผัส และเรียนรู้ วิถีแร่วิถีคนชุมชนหาดส้มแป้น และยังเป็นสถานที่ถ่ายทอดวิถีชีวิตผ่านการแสดงพื้นบ้านระบำร่อนแร่
กลุ่ม “เซรามิกบ้าน หาดส้มแป้น ตั้งอยู่ ตำบลหาดส้มแป้น อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง เนื่องจากบริเวณหาดส้มแป้น จังหวัดระนองเป็นแหล่งดินแร่ดีบุก แร่ดินขาว กลุ่มชาวบ้านจึงได้มีการนำแร่ดินขาวมาพัฒนาทำเป็นผลิตภัณฑ์เซรามิกขึ้นมา เพื่อให้คนในชุมชนได้มีกิจกรรมทำร่วมกันอีกทั้งยังสร้างรายได้ให้แก่คนในชุมชนอีกด้วย ปัจจุบันเป็นพื้นที่ให้นักท่องเที่ยวได้ร่วมกิจกรรมปั้นเซรามิกด้วยตัวเอง ชิ้นงานที่เสร็จแล้วจะขาวเนียนจากดินคุณภาพ เมื่อนำไปเคลือบด้วยสี ที่สกัดจากธรรมชาติ ได้ผลงานที่สวยงามที่สุด
กิจกรรมการท่องเที่ยว
ปีนเขาชมวิวทะเลหมอกเหมือง MRD จุดชมวิวทะเลหมอกเหมือง MRD Ranong ตั้งอยู่ หมู่ที่ ๓ ตำบลหาดส้มแป้นกิจกรรมส่งเสริมการท่องเที่ยวตำบลหาดส้มแป้นกับกิจกรรม “ชมทะเลหมอก” โดยจัดให้นักท่องเที่ยวได้ขึ้นชมทะเลหมอก ณ จุดชมวิว ๓๖๐ องศา เหมือง ดินขาว Mrd Ranong ซึ่งมีอายุเก่าแก่ ๑๕๐ ปีของเมืองระนอง
แหล่งเรียนรู้ วิธีการร่อนแร่ดีบุก ที่ยังเป็นอาชีพสืบสานมาจนปัจจุบัน ศูนย์เรียนรู้ภูมิปัญญาการร่อนแร่ชุมชนบ้านหาดส้มแป้น ตั้งอยู่ หมู่ที่ ๓ ตำบลหาดส้มแป้น ชุมชนร่อนแร่ เสน่ห์แห่งวิถีชาวบ้านหาดส้มแป้น ชุมชนที่มีชื่อเสียงด้านการทำเหมืองแร่มากว่า ๑๐๐ ปี สู่การสร้างสรรค์ประสบการณ์ถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นผ่านกิจกรรมการร่อนแร่ ทำขนมไทย รวมถึงศิลปะการแสดงระบำร่อนแร่ วัฒนธรรมท้องถิ่นที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ จนเป็นเส้นทางท่องเที่ยวที่บอกเล่าเรื่องราวของคนร่อนแร่ชาวระนองในอดีตได้อย่างแจ่มชัด
ทดลองปั้นเซรามิกดินขาว แร่ในดินที่มีค่าของระนอง กลุ่มเซรามิกบ้านหาดส้มแป้น ตั้งอยู่ หมู่ที่ ๓ ตำบลหาดส้มแป้น บ้านหาดส้มแป้น ถือเป็นแหล่งแร่ที่สำคัญของจังหวัดระนอง ในสมัยก่อนจึงมีการตั้งรกรากกันในบริเวณนี้ เพื่อทำเหมือง “แร่ดีบุก” ซึ่งถือเป็นทรัพยากร ธรรมชาติที่สำคัญ แต่ในปัจจุบัน แร่ดีบุกกลับมีราคาถูกและจำนวนลดลง แต่ได้มีการพบ “แร่ดินขาว” ที่ได้ชื่อว่า แร่ดินขาวจากบ้านหาดส้มแป้นนั้น มีคุณภาพดีที่สุดในประเทศไทย จึงมีการรวมกลุ่มกันของชาวบ้าน และนำแร่ดินขาวมาผลิตเป็นงานเซรามิก จำพวกแก้ว จานชาม ชุดกาแฟ ในสไตล์ตัวเอง ภายใต้ “กลุ่มเซรามิกบ้านหาดส้มแป้น”
ไหว้พระขอพร วัดหาดส้มแป้น สักการะรูปเหมือนหลวงพ่อคล้ายซึ่งประดิษฐานอยู่ในศาลา หลวงพ่อคล้ายท่านนี้เป็นพระเกจิที่ ชาวระนองให้ความเคารพนับถือมาก ซึ่งท่านได้มรณภาพที่วัดนี้
ที่มา กระทรวงวัฒนธรรม
