ชุมชนบ้านท่ามะโอ มีประชากรหลายเชื้อชาติอาศัยอยู่ อาทิ ไทใหญ่ พม่า จีน ฝรั่ง ขมุ ไทลื้อ ฯลฯ ชุมชนท่ามะโอ มีความเจริญรุ่งเรืองที่สุดในช่วงของการทำอุตสาหกรรมป่าไม้ จนเกิดเป็นชุมชนที่มีความเจริญ ดูได้จากหลักฐานที่มีบ้านเรือน อันมีเอกลักษณ์ ต้นสักสูงตระหง่าน วัดเก่าที่แทรกตัวอยู่ในชุมชน วิถีชีวิตผู้คนที่เรียบง่าย
เป็นชุมชนเก่าแก่ของลำปางนับตั้งแต่ก่อตั้งเมืองเขลางค์นคร ที่มีผู้คนหลากหลายเชื้อชาติ มาอยู่รวมกัน ทำให้มีการผสมผสานวัฒนธรรมไว้อย่างลงตัว มีแหล่งท่องเที่ยวอันประกอบไปด้วยแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมอย่างมากมาย
แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม และประวัติศาสตร์
กู่เจ้าย่าสุตา (วัดกากแก้วร้าง)
กู่เจ้าย่าสุตาเป็นที่เคารพสักการะของประชาชนในย่านนั้น และเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์โบราณคดี โดยกรมศิลปากรได้ขุดแต่งแสดงฐานรากอาคารต่าง ๆ และอนุรักษ์ซ่อมแซมซุ้มประตูโขง โดยเฉพาะประติมากรรมปูนปั้นประดับซุ้มประตูเอาไว้
วัดประตูป่อง
วัดประตูป่องตั้งอยู่ระหว่างเมืองรุ่นที่ 1 และเมืองรุ่นที่ 2 วัดนี้สร้างตรงประตูเมือง จึงตั้งชื่อว่า
“วัดประตูป่อง” สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2220 วิหารสร้างปี พ.ศ. 2409 โดยเจ้าวรญาณรังสี เจ้าเมืองนครลำปาง วิหารโปร่งไม่มีฝาผนัง สร้างแบบโบราณช่างหลวง หน้าบรรณเป็นลวดลายจีนสวยงาม พบว่ามีการบูรณะปฏิสังขรณ์วิหารหลังนี้เป็นครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2432 ก่อผนังปิดรอบบูรณะวิหารครั้งที่ 2 ในปี พ.ศ. 2514 ได้นำภาพฝาผนังเก่าที่ชำรุดรื้อทิ้งเปลี่ยนเป็นภาพฝาผนังน้ำแต้ม ต่อมาในปี พ.ศ. 2523 ได้จดทะเบียนกรมศิลปากร และได้ทำการบูรณะในครั้งที่ ๓ ปี พ.ศ. 2540 โดยเจ้าอาวาสได้ทำหนังสือขออนุญาตกรมศิลปากรในการบูรณะซ่อมแซม เขียนภาพฝาผนังเป็นวิถีชีวิตของชาวลำปาง 12 เดือน เพื่อให้คนรุ่นหลังได้ชื่นชม
แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม และประวัติศาสตร์
บ้านหลุยส์
บ้านหลุยส์ เป็นเรือนไม้โบราณกึ่งปูนทรงปั้นหยาสองชั้น อดีตบ้านของหลุยส์ ที เลียวโนเวนส์
มีกลิ่นอายโคโลเนียล ด้านหน้ามีมุขแปดเหลี่ยม (ยื่นออกมาหกด้าน) ตีเกล็ดไม้ระบายอากาศโปร่งพร้อมบานหน้าต่างมองเห็นได้โดยรอบ ตัวเรือนด้านล่างก่อด้วยปูน ซุ้มประตูโค้งแบบฝรั่งพร้อมช่องระบายอากาศไม้แกะสลักที่ละเอียดสวยงาม ด้านข้างมีอาคารสำนักงานเก่าและมีต้นเหลืองอินเดียที่จะผลิดอกบานสะพรั่งในช่วงประมาณกลางเดือนมีนาคมและเมษายนของทุกปี
บ้านเสานัก
บ้านเสานัก เป็นบ้านที่มีสถาปัตยกรรมที่โดดเด่นมากหลังหนึ่งในจังหวัดลำปาง เป็นบ้านไม้ที่มี
เสาไม้สัก มากถึง 116 ต้น จึงเรียกว่าบ้านเสานัก ตามภาษาพื้นเมือง “นัก” มีความหมายว่า “มาก” สร้างด้วย ศิลปะพม่าผสมล้านนา รูปแบบ และความเก่าของบ้านเสานัก สะท้อนให้เห็น ถึงวิถีชีวิต รสนิยม แบบแผนประเพณีพื้นเมืองของชาวลำปางเป็นอย่างดีดังนั้นบ้านเสานักจึงเป็นงานสถาปัตยกรรมที่ทรงคุณค่า
ถนนสายวัฒนธรรม
ถนนสายวัฒนธรรมลำปางเป็นถนนมรดกวัฒนธรรมที่มีความสวยงาม เก่าแก่และยังคงมีให้เห็นในปัจจุบัน เดิมทีถนนสายนี้เป็นแนวกำแพงเมืองเดิม คือ กำแพงเมืองเขลางค์นครรุ่นที่ 1 สองข้างทางประกอบไปด้วยชุมชนที่มีผู้คนอาศัยมาตั้งแต่โบราณ มีโบราณสถานที่สำคัญในบริเวณใกล้เคียง ถือเป็นถนนคนเดินในแบบพื้นเมืองของชาวลำปางเกิดจากความร่วมมือของเทศบาลนครลำปางและชุมชนในพื้นที่รอบ ๆ จัดกิจกรรมกาดหมั้วคัวแลง ในทุกเย็นวันศุกร์ เวลา 16.30 น. เป็นต้นไป
แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ และการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
แม่น้ำวัง
ชุมชนมีแม่น้ำวัง ซึ่งเป็นแม่น้ำสายสำคัญไหลผ่านมีจุดชมวิวให้ชมทัศนียภาพที่สวยงามผ่านคุ้งน้ำ บริเวณ ท่าเก๊าม่วง ตรงข้ามจวนผู้ว่าราชการจังหวัดลำปาง
แหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร
โครงการเดินตามรอยเท้าพ่อเกษตรอินทรีย์ และ โครงการทหารพันธุ์ดี ค่ายสุรศักดิ์มนตรี
เป็นโครงการของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีที่ต้องการให้ทหารกองประจำการมีองค์ความรู้จากการทำเกษตรปลอดสารเคมี การเพาะกล้าผัก ฯลฯ สามารถนำไปดำเนินการ และส่งเสริมให้ชุมชน เรียนรู้การทำเกษตรปลอดสารเคมี และต่อยอดสู่การดำเนินชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง
กิจกรรมการท่องเที่ยว
ทำสวยกาบ
ศูนย์ประสานงานการท่องเที่ยวชุมชนท่ามะโอ กิจกรรมวัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์ที่ให้นักท่องเที่ยวได้ลงมือทำ ซึ่งเป็นเครื่องสักการะ เพื่อการถวายเป็นพุทธบูชา
ตัดตุงพญายอ
ทำผางประทีป
ศูนย์ประสานงานการท่องเที่ยวชุมชนท่ามะโอ กิจกรรมวัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์ที่ให้นักท่องเที่ยวได้ลงมือทำ ซึ่งเป็นเครื่องสักการะ เพื่อการถวายเป็นพุทธบูชา
ทำต้นผึ้ง
ศูนย์ประสานงานการท่องเที่ยวชุมชนท่ามะโอ กิจกรรมวัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์ที่ให้นักท่องเที่ยวได้ลงมือทำ ซึ่งเป็นเครื่องสักการะเพื่อการถวายเป็นพุทธบูชา
ปั่นจักรยาน
ศูนย์ประสานงานการท่องเที่ยวชุมชนท่ามะโอปั่นจักรยานตามเส้นทางในชุมชนเยี่ยมชมบ้านเก่าที่มีสถาปัตยกรรมที่สวยงามและทรงคุณค่า
นั่งรถราง
ศูนย์ประสานงานการท่องเที่ยวชุมชนท่ามะโอนั่งรถรางเยี่ยมชมนครลำปาง อันเป็นดินแดนที่มีประวัติศาสตร์ที่ยาวนาน เยี่ยมชมโบราณสถาน และสิ่งปลูกสร้างที่สวยงามและมีความสำคัญ
ที่มา กระทรวงวัฒนธรรม
