ชุมชนคุณธรรมวัดไลย์ มีพื้นที่เป็นที่ราบลุ่มอุดมสมบูรณ์ด้วยธรรมชาติ ตั้งอยู่ริมแม่น้ำบางขาม เป็นแหล่งน้ำที่สำคัญในการประกอบอาชีพของประชาชนในชุมชน เพราะส่วนใหญ่ทำอาชีพเกษตรกรรม ทำนา ทำสวนเศรษฐกิจพอเพียงเลี้ยงสัตว์
วัดไลย์ มีโบราณสถานโบราณวัตถุที่เก่าแก่หลายอย่าง อย่าง เช่น พระอุโบสถ พระวิหารเก้าห้อง มณฑปยอดปรางค์ รูปหล่อพระศรีอาริยเมตไตรย์ เป็นต้น และมีพิพิธภัณฑ์วัดไลย์ เป็นสถานที่เก็บรวบรวมโบราณวัตถุของวัดและเป็นของเก่าที่ชาวบ้านส่วนใหญ่ได้นำมาถวายวัด โดยจัดแสดงให้ชมในอาคารพิพิธภัณฑ์ 2 ชั้น และมีประเพณีแห่พระศรีอาริยเมตรไตรย์ จัดในวันขึ้น ๑๔ ค่ำเดือน ๖
แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม และประวัติศาสตร์
พระวิหารเก้าห้อง
เป็นสถาปัตยกรรมสมัยอยุธยาตอนต้น มีพระประธานเป็นหินทรายลงรักปิดทอง ปางสมาธิ เป็นซุ้มเรือนแก้วแบบพระพุทธชินราช ผนังด้านหน้าและด้านหลังมีช่องแสงผ่าน ลายปูนปั้นเรื่องทศชาติและปฐมสมโพธิ ผนังด้านหน้าลายปูนปั้นเป็นภาพพุทธประวัติ มีลักษณะใกล้เคียงกับลายปูนปั้นของวิหารนางพญาที่ศรีสัชนาลัย
มณฑปยอดปรางค์
เป็นสถาปัตยกรรมที่มีลักษณะพิเศษ เป็นอาคารมณฑปที่มีประตูทางเข้าเป็นช่องโค้งแหลม มีซุ้มจั่วประตูปั้นเป็นลายก้านขด มีประวัติสร้างขึ้นเพื่อครอบเตาหลอมอัฐิธาตุทองแดง เมื่อครั้งทำพิธีหล่อรูป พระศรีอาริยเมตไตรย์ ปัจจุบันภายในมณฑปนี้ ยังมีเตาหลอมโลหะปรากฏให้เห็นอยู่
พิพิธภัณฑ์วัดไลย์
เป็นสถานที่เก็บรวบรวมโบราณวัตถุของวัดและเป็นของเก่าที่ชาวบ้านส่วนใหญ่ได้นำมาถวายวัด โดยจัดแสดงให้ชมในอาคารพิพิธภัณฑ์ 2 ชั้น
แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ และการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
รุกขมรดกของแผ่นดิน (ต้นพิกุล) อายุกว่า ๓๐๐ ปี
นพิกุล จัดเป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ที่อยู่คู่กับวัดไลย์มาตั้งแต่เริ่มสร้างวัด เมื่อสมัยต้นกรุงศรีอยุธยา เป็นต้นไม้มงคลพระราชทานประจำจังหวัดลพบุรี มีอายุประมาณ ๓๐๐ กว่าปี ปัจจุบัน ได้รับการประกาศจากกรมส่งเสริมวัฒนธรรม ให้เป็นต้นไม้ ๑ในจำนวน ๘๘ ต้น จากทั่วประเทศ ให้เป็น “รุกขมรดกของแผ่นดิน” ประจำปี พ.ศ. ๒๕๖๒
แหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร
สวนพฤกษศาสตร์ “ดอกมณฑาทิพย์”
ตั้งอยู่บริเวณวัดไลย์ เลขที่ ๑ ตำบลเขาสมอคอน อำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี
แหล่งเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงบ้านท้ายไลย์
หมู่ ๑๐ ตำบลเขาสมอคอน อำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี
กิจกรรมการท่องเที่ยว
การทำอาหารพื้นบ้าน(ครัวท้ายไลย์)
ตั้งอยู่ที่หมู่ ๑๐ ตำบลเขาสมอคอน อำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี สาธิตการทำอาหารพื้นบ้านโบราณเฉพาะถิ่น เช่น แกงบอน แกงขี้เหล็กขนมต้มญวน ขนมเต่า เป็นต้น
ที่มา กระทรวงวัฒนธรรม
