นครชุม ชุมชนเมืองโบราณ มีประวัติความเป็นมาของชุมชนมากกว่า ๗๐๐ปี มีความเจริญรุ่งเรืองมาตั้งแต่กรุงสุโขทัยตอนต้น หลักฐานที่แสดงถึงความเจริญรุ่งเรือง คือกำแพงเมืองเก่า ป้อมทุ่งเศรษฐี วัดต่าง ๆ ที่ยังคงปรากฏในปัจจุบัน ทำให้เห็นถึงความเจริญรุ่งเรืองในอดีต
ชุมชนคุณธรรมบ้านนครชุม เอกลักษณ์โดดเด่นของชุมชน ได้แก่ แหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์และโบราณคดี วิถีชีวิต วรรณกรรมท้องถิ่น และอาหาร จะเห็นได้ว่านครชุม เป็นชุมชนที่มีลักษณะโดดเด่นมีเอกลักษณ์เฉพาะของตนเอง มีการนำทุนทางสังคมและวัฒนธรรมที่สะสมมาตั้งแต่อดีตมาต่อยอดสู่การท่องเที่ยว เชิงอนุรักษ์ เชิงวัฒนธรรม ที่มีคุณภาพ สร้างมูลค่าเพิ่ม และสร้างรายได้แก่ชุมชน
แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม และประวัติศาสตร์
พระบรมธาตุ เจดียาราม (พระบรมธาตุนครชุม)
พระบรมธาตุนครชุม มหาเจดีย์ทรงสูงใหญ่ สวยงามไปด้วยสถาปัตยกรรมและสีทองอร่ามทั้งองค์ เสมือนดั่งเจดีย์ชเวดากองในเมืองพม่า เป็นพระบรมเจดีย์ ที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ จำนวน 9 องค์ เมื่อได้เข้าไปนมัสการและบูชาแล้ว ดังได้พบกับพระพุทธเจ้าด้วยตนเอง เป็นพระบรมธาตุเจดีย์อยู่คู่เมืองกำแพงเพชรมาตั้งแต่สมัยเป็นเมืองนครชุม ยาวนานกว่า 600 ปี
เจดีย์กลางทุ่ง
เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ สถาปัตยกรรมยุคสุโขทัย คาดว่ามีอายุประมาณ ๖๐๐ ปี (พ.ศ.๑๙๐๐) เจดีย์นี้บ่งบอกถึงความสัมพันธ์พิเศษ ที่ดูจะแน่นแฟ้นของสองนคร สุโขทัย-นครชุม แบบทัดเทียมกันภูมินามเดิมของวัดซึ่งโอ่อ่าด้วยเส้นสายลายศิลป์
ป้อมทุ่งเศรษฐี
ตั้งอยู่ด้านทิศใต้ของเมืองนครชุม บริเวณฝั่งตะวันตกของแม่น้ำปิง ใกล้วัดซุ้มกอ เป็นป้อมปราการรูปสี่เหลี่ยม ใช้ในการป้องกันการรุกรานจากข้าศึก โดยอยู่บริเวณหัวมุมกำแพง มีช่องเข้าออกที่บริเวณกึ่งกลางกำแพงทั้งสี่ด้าน สร้างด้วยก้อนศิลาแลง แข็งแกร่งดังชื่อกำแพงเพชร
โบราณสถาน บ้านพะโป้ (บ้านห้าง รัชกาลที่ 5)
หมู่อาคารเก่าแก่อายุตั้งแต่ 50 ปี ถึง 100 ปี โดยมีอาคารที่มีความเก่าแก่ และมีความสวยงามของสถาปัตยกรรมและประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจ จนมีผู้เข้าไปเยี่ยมชมมากที่สุด ก็คือ บ้านห้าง ร.๕ หรือบ้านพะโป้ ต.นครชุม อ.เมืองกำแพงเพชร ใกล้วัดสว่างอารมณ์
ศูนย์วัฒนธรรมเฉลิมราชวัดพระบรมธาตุ
แหล่งแลกเปลี่ยนการเรียนรู้ เผยแพร่วัฒนธรรมไทย และวิถีชีวิตไทยของคนในชุมชน ต.นครชุม อ.เมืองกำแพงเพชร จ.กำแพงเพชร
ตลาดย้อนยุคนครชุม
ตลาดแบบย้อนยุค ที่พ่อค้า แม่ค้าจะแต่งกายด้วยชุดไทยนำอาหาร ที่เป็นเอกลักษณ์ของชาวนครชุมหรือร่วมสมัยมาวางจำหน่าย รวมถึงศิลปหัตถกรรม อาทิ การจักสานไม้ไผ่ งานฝีมือใบตองหรือการวาดรูป ระบายสี มุ่งเน้นการแต่งกายพื้นบ้าน โดยตลาดย้อนยุคนครชุม จะมีการจัดกิจกรรมทุกวัน ศุกร์ เสาร์ อาทิตย์ ต้นเดือน
หอคัมภีร์โบราณ/กุฏิพระวิเชียรโมลี (อดีตเจ้าอาวาสวัดพระบรมธาตุ)
วัดพระบรมธาตุ ได้พัฒนาอาคารโบราณภายในวัดให้เป็นแหล่งเรียนรู้ เกี่ยวกับบ้านโบราณของตำบลนครชุม อาทิ “หอคัมภีร์โบราณ” เป็นอาคารทรงไทยแบบนครชุม สร้างด้วยไม้สักทองทั้งหลัง ซึ่งได้มีการปรับปรุงให้มีความสวยงาม “กุฏิพระวิเชียรโมลี” เป็นอาคารทรงไทยประยุกต์ ๓ มุข
แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ และการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
ริมแม่น้ำปิง
ริมแม่น้ำปิง จังหวัดกำแพงเพชร เป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจของคนกำแพงเพชร ช่วงเวลายามเย็นจะมีประชาชนมาวิ่งออกกำลังกาย นั่งชมบรรยากาศริมปิง เดินทางมาเป็นครอบครัว เป็นคู่ และบริเวณแม่น้ำปิง ตรงข้ามกับสวนสิริจิตอุทยาน ยังมีบริการนวดฝ่าเท้า เพื่อผ่อนคลายท่ามกลางบรรยากาศที่สวยงามยามเย็นอีกด้วย
คลองสวนหมาก
คลองสวนหมากเป็นคลองสายสำคัญที่ผ่านเมืองนครชุม เปรียบเสมือนสายโลหิต ของชาวนครชุม เหตุที่เรียกว่าคลองสวนหมากเพราะบริเวณปากคลอง ประชาชนนิยมปลูกต้นหมากเป็นจำนวนมาก เมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๔๔๙ พระพุทธเจ้าหลวงเสด็จประพาสต้นเมืองกำแพงเพชร
แหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร
แหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร
ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง บ้านนครชุม หมู่ 5 ตำบลนครชุม อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร กลุ่มคณะเด็กนักเรียนและชาวบ้านในพื้นที่และคณะเจ้าหน้าที่ จากต่างอำเภอทั้งในและนอกจังหวัดกำแพงเพชร เดินทางเข้าศึกษาเรียนรู้ การใช้ชีวิตแบบพอเพียงและการเรียนรู้อาชีพเกษตรกรรม โดยมีนางสาวอริยา ปานจีน เจ้าของศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง เป็นวิทยากรบรรยายให้ความรู้ในด้านการเกษตรแบบพอเพียง
กิจกรรมการท่องเที่ยว
ประเพณีไหว้พระบรมธาตุ (เพ็ญเดือน ๓)
วัดพระบรมธาตุ พระอารามหลวง ตำบลนครชุม อำเภอเมืองกำแพงเพชร จังหวัดแพงเพชร ประเพณีนบพระ-เล่นเพลงเป็นงานประเพณี ที่สำคัญของจังหวัดกำแพงเพชร โดยได้นำคำในศิลาจารึกศรีนครชุม หลักที่ ๓ มาเป็นชื่องาน มีความว่า “ผู้ใดไหว้นบ กระทำบูชาพระศรีรัตนมหาธาตุ และพระศรีมหาโพธิไซร้ มีผล อานิสงส์พร่ำเสมอดังได้นบพระผู้เป็นเจ้า…” คำว่า “นบ” เป็นคำโบราณ แปลว่า ไหว้ ดังนั้น การนบพระจึง หมายความว่า “ไหว้พระ”
สวดมนต์ธรรมจักรกัปปวัตนสูตรทุกวันอาทิตย์
ณ ลานพระบรมธาตุเจดีย์ วัดพระบรมธาตุ พระอารามหลวง ตำบลนครชุม อำเภอเมืองกำแพงเพชร จังหวัดแพงเพชร กิจกรรม “ธรรมจักรซันเดย์”เป็นกิจกรรมที่จัดขึ้นทุกวันอาทิตย์ เพื่อให้พุทธศาสนิกชนสวดมนต์ นั่งสมาธิ หน้าลานพระบรมธาตุเจดีย์ โดยพระราชวชิรเมธี ผศ.ดร. เจ้าอาวาสวัดพระบรมธาตุ จัดสวดมนต์บทธรรมจักร และบทโพชฌังคปริตร เพื่อความเป็นสิริมงคลกับผู้เข้าร่วม กิจกรรมสวดมนต์ ระหว่างเวลา ๑๘.๐๐ – ๑๙.๓๐ น. ทุกวันอาทิตย์
ตลาดย้อนยุคนครชุม
บ้านนครชุม หมู่ที่ ๕ ตำบลนครชุม อำเภอเมืองกำแพงเพชร จังหวัดกำแพงเพชร ตลาดแบบย้อนยุค ภายในตลาดจะมีพ่อค้า แม่ค้าแต่งกายด้วยชุดไทย นำอาหารที่เป็นเอกลักษณ์ของชาวนครชุมหรือร่วมสมัยวางจำหน่าย รวมถึงศิลปหัตถกรรม อาทิ การจักสานไม้ไผ่ งานผีมือใบตอง หรือการวาดรูประบายสี
แกงขี้เหล็ก (ต้องมาในช่วง ประเพณีลอยกระทง)
บ้านนครชุม หมู่ที่ ๕ ตำบลนครชุม อำเภอเมืองกำแพงเพชร จังหวัดกำแพงเพชร “ขี้เหล็ก” เป็นพืชสมุนไพรที่ให้รสชาติขม ชาวบ้านนิยมนำยอด ใบและดอกอ่อนมาใช้แกงกับกะทิ หรือที่เรียกกันว่า “แกงขี้เหล็ก” ในวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒ ชาวนครชุมเชื่อว่ายอดขี้เหล็กจะเป็นยารักษาสารพัดโรค จะมีการเก็บยอด ใบ และดอกอ่อนของขี้เหล็กตอนเช้ามืด และแกงให้เสร็จภายในวันนั้น
ที่มา กระทรวงวัฒนธรรม
