วัดเจดีย์ เดิมชื่อวัดธาตุ หรือวัดโพธิ์ เป็นวัดเก่าแก่แห่งแรกก่อนตั้งเมืองคอนสาร ในปี พ.ศ. ๒๔๑๑ ขึ้นทะเบียนเป็นวัดชื่อว่า วัดเจดีย์ ตามประวัติกล่าวว่า ปี พ.ศ. ๒๓๓๑ ตรงกับสมัยรัชกาลที่ ๑ หลวงพิชิตสงคราม (หมื่นอร่ามกำแหง) เจ้าเมืองคอนสารคนแรก ได้พบวัดร้าง มีพระพุทธรูปอายุมากกว่า ๗๐๐ ปี หรือพระพุทธชัยสารมุนี ขนาดหน้าตักกว้าง ๓ ศอก สูง ๘ ศอก ศิลปะสมัยสุโขทัย ปางมารวิชัย เนื้อศิลาแลงองค์ใหญ่ หันพระพักต์ไปทางทิศตะวันตก มีริมพระโอษฐ์สีแดง นอกจากนี้ยังพบเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง และต้นศรีมหาโพธิ์อายุมากกว่า ๑๐๐ ปี จึงได้ทำการบูรณปฏิสังขรณ์ใหม่ และมีการดูแลรักษาจนถึงปัจจุบัน
จุดเด่นของชุมชนคือ โบราณสถานโบราณวัตถุที่เก่าแก่มีอายุมากกว่า ๗๐๐ ปี และอัตลักษณ์ด้านการแต่งกาย ภาษาพูด “ภาษาไทยคอนสาร” อาหารขึ้นชื่อคือ คั่วปลาและคั่วเนื้อ และมีประเพณีวัฒนธรรมที่โดดเด่น ได้แก่ “บุญเดือนสี่ ประเพณีไทยคอนสาร” หรือที่ชาวบ้านเรียกชื่อว่า “บุญตรุษสงกรานต์” ซึ่งเป็นประเพณีทำบุญขึ้นปีใหม่ ในสมัยโบราณ โดยจะมีพิธีถวายบูชาพระประธาน ๗๐๐ ปี และถวายสักการะอนุสาวรีย์ปู่หมื่นอร่ามกำแหง ซึ่งเป็นเจ้าเมืองคอนสารคนแรก ด้วยพานบายศรีและการรำถวายบูชา เป็นต้น นอกจากนี้ ในชุมชนคุณธรรมวัดเจดีย์ยังมีการละเล่นที่นิยมเล่น ได้แก่ การเล่นสะบ้า และการโหนลมเก็บหมาก เป็นต้น
แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม และประวัติศาสตร์
วัดเจดีย์
วัดเจดีย์ ตั้งอยู่เลขที่ ๖ หมู่ที่ ๑ บ้านนาเขิน ตำบลคอนสาร อำเภอคอนสาร จังหวัดชัยภูมิ ห่างจากจังหวัดชัยภูมิ ๑๒๐ กิโลเมตร เดิมชื่อว่า วัดโพธิ์ เป็นวัดเก่าแก่แห่งแรกในประวัติศาสตร์ก่อนตั้งเมืองคอนสาร เมื่อปี พ.ศ. ๒๓๓๗ หลวงพิชิตสงคราม (หมื่นอร่ามกำแหง) เจ้าเมืองคอนสารคนแรก ได้มาพบบริเวณวัดร้าง ในป่าดงดิบรกทึบ มีต้นโพธิ์ ๗ ต้น และพระพุทธรูปโบราณ สันนิษฐานว่า สร้างในสมัยสุโขทัย พุทธศตวรรษที่ ๑๘ อายุ ๗๐๐ กว่าปี และเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง ซึ่งเป็นศิลปะสมัยอยุธยา และในปี พ.ศ. ๒๔๑๑ ได้ขึ้นทะเบียนเป็นวัดราษฎร์ ชื่อว่า วัดเจดีย์ ภายในวัดเจดีย์จะมีโบราณสถานและโบราณวัตถุเก่าแก่มีอายุมากกว่า ๖๐๐ ปี ได้แก่พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ “พระพุทธชัยสารมุนี” ชาวบ้านมักจะเรียกว่า หลวงพ่อ ๗๐๐ ปี เจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง “เจดีย์ศรีชัยมุนี”สร้างในพุทธศตวรรษที่ ๑๙ และใบเสมาโบราณที่อยู่รอบอุโบสถนอกจากนี้ยังมีศูนย์เรียนรู้วิถีชีวิตของชุมชน “ไทคอนสาร” ให้ได้ศึกษาเรียนรู้
พิพิธภัณฑ์พื้นบ้าน
พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดเจดีย์ ตั้งอยู่ภายในวัดเจดีย์ สร้างเมื่อวันที่ ๒๔ พฤษภาคม ๒๕๕๗ โดยพระครูนันทเจติยาภิรักษ์ เจ้าอาวาสวัดเจดีย์ และชาวบ้าน เป็นอาคารทรงไทย ๒ ชั้นสร้างด้วยไม้สักทองทั้งหลัง
ภายในจัดแสดงข้าวของเครื่องใช้ สมัยโบราณ เครื่องจักสาน เครื่องแต่งกาย และมรดกภูมิปัญญาของชาวบ้านไทคอนสาร ซึ่งเป็นการแสดงถึงวิถีชีวิต ศิลปะและประเพณีวัฒนธรรมไทคอนสารให้ได้ศึกษาเรียนรู้ เปิดให้บริการทุกวัน ตั้งแต่เวลา ๐๘.๐๐ – ๑๗.๐๐ น. โดยมีพระครูนันทเจติยาภิรักษ์ เป็นผู้นำชม
อนุสาวรีย์เจ้าเมืองคอนสาร
เมื่อปี พ.ศ. ๒๓๓๗ สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น นายภูมิ เป็นทหารยศนายกอง พร้อมด้วยขุนจงอาสา พรานทองแดง ชาวนครไทย เมืองพิษณุโลก ได้มาปฏิบัติหน้าที่ไล่จับพวก จรจัดช่วงอำเภอหล่มสักเมืองเพชรบูรณ์ มาพบว่าบริเวณป่าดงดิบนี้ เป็นสมรภูมิที่ดี มีความอุดมสมบูรณ์ จึงรวบรวมเอาน้ำผึ้ง ขี้ผึ้ง งาช้าง มูลค้างคาว และดินประสิว ส่งเป็นเครื่องราชบรรณาการทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลที่ ๑ ต่อมาได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้เป็น “หมื่นอร่ามกำแหง” มีตำแหน่งเป็นนายหมวด มีหน้าที่รักษาป่าผึ้ง มูลค้างคาวในบริเวณนี้ แต่เนื่องจากว่าระยะที่ห่างไกลมากทางจากกรุงเทพมหานครถึงบ้านคอนสาร การนำเอาพระราชสารตราตั้งเมืองมาต้องห่อด้วยผ้าแพร แล้วใช้ไม้คอนมาจนถึงหมู่บ้าน จึงได้ตั้งชื่อว่า เมืองคอนสาร มีภาษาพูดเหมือนชาวนครไทย และหล่มสัก ชาวบ้านมักเรียกตัวเองว่า ไทยคอนสาร มาจนทุกวันนี้ ต่อมาท่านได้รับพระราชทานเลื่อนยศเป็น “หลวงพิชิตสงคราม” เป็นเจ้าเมืองคอนสารคนแรก “อนุสาวรีย์ปู่หมื่นอร่ามกำแหง” ตั้งอยู่ที่หน้าวัดเจดีย์ ชาวบ้านนับถือและศรัทธามาก และถือว่าท่านเป็นเทพศักดิ์สิทธิ์คุ้มครองเมืองคอนสาร ซึ่งชาวคอนสารจะกำหนดจัดงานประเพณีบวงสรวงปู่หมื่นอร่ามกำแหงขึ้นทุกปี ในวันแรม ๑๕ ค่ำ เดือน ๔
แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ และการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
น้ำผุดทับลาว สวนรุกขชาติน้ำผุดทัพลาว
ตั้งอยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ ป่าภูซำผักหนาม อำเภอคอนสาร มีเนื้อที่ ๑๖๐ ไร่ ห่างจากอำเภอคอนสาร ๙ กิโลเมตร เป็นแหล่งน้ำธรรมชาติที่มีลักษณะเป็นลำธาร โดยต้นน้ำไหลจากตาน้ำซึ่งเป็นจุดให้น้ำผุดขึ้นมา เป็นน้ำผุดที่มีปริมาณน้ำมากและไหลแรงไปตามที่ลาดต่ำลัดเลาะไปตามซอกหินและแนวป่าเป็นทางยาว
เขื่อนจุฬาภรณ์
เขื่อนจุฬาภรณ์ ตั้งอยู่ตำบลทุ่งลุยลาย อำเภอคอนสาร ห่างจากชุมชนวัดเจดีย์ประมาณ ๔๕ กิโลเมตร มีลักษณะเป็นเขื่อนแบบหินถม แกนกลางเป็นดินเหนียวบดอัดทับแน่นด้วยหินและกรวดสันเขื่อนยาว ๗๐๐ เมตร อ่างเก็บน้ำมีความจุ 188 ล้านลูกบาศก์เมตร เป็นเขื่อนอเนกประสงค์ใช้ผลิตพลังงานไฟฟ้า การชลประทาน และเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลาน้ำจืด นอกจากนี้ยังเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดชัยภูมิ ซึ่งมีกิจกรรมรองรับนักท่องเที่ยวและผู้สนใจได้ร่วมกิจกรรม เช่น กางเต็นท์ บริการห้องพักของเขื่อนจุฬาภรณ์ ปั่นจักรยานชมทิวทัศน์เหนือเขื่อน และล่องเรือชมทิวทัศน์อ่างเก็บน้ำ
วัดถ้ำพญาช้างเผือก
วัดถ้ำพญาช้างเผือก ตั้งอยู่ ตำบลห้วยยางออำเภอคอนสาร จังหวัดชัยภูมิ ตั้งอยู่ห่างจากชุมชนวัดเจดีย์ประมาณ ๑๐ กิโลเมตรตั้งอยู่บนภูเขา เป็นวัดที่หลวงปู่วิไลย์ เขมิโก ก่อสร้างขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๒๘ ภายในถ้ำมีอุโบสถมีพระพุทธรูปพระพุทธชินสีห์ประดิษฐานเป็นพระประธาน หลวงปู่วิไลย์ เขมิโก เป็นพระนักปฏิบัติสายวัดป่าเป็นศิษย์ของหลวงปู่ขาวอนาลโย แห่งวัดถ้ำกองเพล ในหมู่คณะสงฆ์ต่างยกย่องให้เป็นพญาช้างเผือกแห่งพระพุทธศาสนาเนื่องจากหลวงปู่วิไลย์ มักจะปฏิบัติอยู่ในหุบเขาป่าลึกดุจพญาช้างเผือกมีปฏิปทาที่เรียบง่าย วัดถ้ำพญาช้างเผือก เป็นสถานที่ที่สะอาดร่มรื่น เงียบสงบเหมาะแก่การปฏิบัติธรรม
แหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร
บ้านสวน อ.ศิลป์ชัยฟาร์มสเตย์ หมู่ที่ 8 ตำบล ทุ่งพระ อำเภอคอนสาร ชัยภูมิ อยู่ห่างจากชุมชนวัดเจดีย์ประมาณ ๖ กิโลเมตรเป็นโคกหนองนาโมเดลที่มีครบทุกอย่าง ที่พัก อาหาร เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร แหล่งเรียนรู้เกษตรทฤษฎีใหม่ ตามรอยศาสตร์พระราชา
กิจกรรมการท่องเที่ยว
กิจกรรมการทำบุญตักบาตร
ชุมชนคุณธรรมวัดเจดีย์ ร่วมกิจกรรมตักบาตรเช้าที่ชุมชนคุณธรรมวัดเจดีย์เพื่อความเป็นศิริมงคล โดยนักท่องเที่ยวจะได้สวมใส่ชุดพื้นบ้านไทคอนสารในการตักบาตรครั้งนี้
กิจกรรมการละเล่นสะบ้า
ชุมชนคุณธรรมวัดเจดีย์ นักท่องเที่ยวสามารถร่วมเล่นสะบ้าซึ่งเป็นการละเล่นโบราณของชาวคอนสารซึ่งสืบทอดกันมายาวนาน และนิยมเล่นกันในเทศกาลบุญเดือนสี่
กิจกรรมงานประดิษฐ์พวงมาลัยจากผ้า
กลุ่มศิลปะประดิษฐ์จากผ้าบ้านนาเขิน นักท่องเที่ยวและผู้สนใจสามารถ เรียนรู้ฝึกทำงานประดิษฐ์ดอกไม้จากผ้าโดยนำมาร้อยเป็นพวงมาลัยถวายพระ ซึ่งมีความสวยงามคงทน นอกจากนี้ยังสามารถเลือกซื้อผลิตภัณฑ์งานประดิษฐ์อื่น ๆ ได้อีกด้วย เช่น พานขันหมากสำหรับพิธีแต่งงาน พานสักการะ ฯลฯ
ที่มา กระทรวงวัฒนธรรม
