ชุมชนคุณธรรมวัดนันตาราม จังหวัดพะเยา

ชุมชนคุณธรรมวัดนันตาราม เป็นชุมชนที่มีความหลากหลายชาติพันธุ์มีการอาศัยอยู่ของคนหลากหลายชาติพันธุ์ ประกอบด้วย ชาติพันธุ์ปะโอ ไทใหญ่  ไทลื้อ ไทยจีน ไทยวน (คนพื้นเมือง) มีการขยายตัวของชุมชน และในปี พ.ศ.252๐ มีวัดนันตารามเป็นศูนย์รวมจิตใจของคนในชุมชน มีวิหารไม้ที่มีรูปแบบของสถาปัตยกรรมแบบพม่าตอนล่าง สร้างด้วยไม้สักทองทั้งหลังพระประธานเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยแกะสลักจากไม้สักทองทั้งต้น ประดิษฐานบนสีหบัลลังก์ไม้ประดับลวดลายและกระจกสี หลังคายกเป็นช่อชั้น ลดหลั่นกันสวยงามมุงหลังคาด้วยแป้นเกล็ด เพดานภายในประดับตกแต่งด้วยกระจกลวดลายวิจิตร
ชุมชนคุณธรรมวัดนันตาราม มีวัดนันตารามเป็นสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญของชุมชน วิหารไม้สักทองที่งดงาม รูปทรงสถาปัตยกรรมแบบพม่าตอนล่าง พระพุทธปฏิมาประธานไม้สักทอง พระพุทธรูปปางมารวิชัยทรงเครื่องแบบมัณฑะเลย์แกะสลักด้วยไม้สักทองขนาดใหญ่ทั้งองค์ภายในวัดนันตารามมีสิ่งอำนวยความสะดวกให้กับนักท่องเที่ยวที่มาเยี่ยมชม ทั้งที่จอดรถสุขาสะอาดจุดถ่ายรูป และทุกวันเสาร์-อาทิตย์ มีการแสดงศิลปวัฒนธรรม อาทิ การตีกลองสะบัดชัย การแสดงดนตรีพื้นบ้านของเยาวชน นอกจากนี้ชุมชนยังมีผลิตภัณฑ์ที่เป็นของฝาก ของที่ระลึกได้แก่  ชาสมุนไพร ยาหม่อง เครื่องแกงฮังเล พวงกุญแจ ฯลฯ ขนม/อาหารที่เป็นเอกลักษณ์ของชุมชน ได้แก่ น้ำพริกคั่วซอมยาคู ขนมปิ้งปะโอ แกงฮังเล

แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม และประวัติศาสตร์

วัดนันตาราม
ตั้งอยู่เลขที่ ๑ หมู่ ๑๓ ต.หย่วน อ.เชียงคำ จ.พะเยา เดิมเรียกจองคาหรือจองม่านหรือจองเหนือ โดยพ่อหม่องโพธิ์ชิต อริยภา บริจาคที่ดินเนื้อที่ ๓ ไร่ เศษ เป็นสถานที่ก่อสร้างร่วมกับพ่อเฒ่าอุบล บุญเจริญ มีฐานะเป็นอาราม(ขึ้นตรงต่อคณะสงฆ์พม่าในขณะนั้น) ประชาชนทั่วไปเรียก “วัดม่าน” หรือจองเหนือ ในปี พ.ศ. ๒๔๖๗  พ่อเฒ่าตะก่าจองนันตา (อู๋) วงศ์อนันต์ คหบดีชาวปะโอ (ตองสู้) ผู้รับสัมปทานทำไม้ให้กับบริษัทค้าไม้ต่างชาติ เป็นผู้มีศรัทธาแรงกล้าที่จะทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา ได้เชิญชวนผู้มีจิตศรัทธาร่วมกันบูรณะปรับปรุงเสนาสนะให้มีสภาพมั่นคงแข็งแรง

หออูเตงหม่อง (พิพิธภัณฑ์พื้นบ้าน)
เป็นพิพิธภัณฑ์พื้นบ้าน จัดแสดงวัตถุโบราณ สร้างถวายโดยพ่อวิเชียร เนตรประสิทธิ์ เมื่อวันที่ ๒๕ ตุลาคม ๒๕๔๑โดยพระครูปริยัติธุราทร (จำนง อินทวิโร) ขณะที่ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดนันตาราม (พ.ศ.๒๕๑๘-๒๕๕๕) ได้รวบรวมวัตถุโบราณ พระพุทธรูปเก่าโบราณเครื่องมือเครื่องใช้ในอดีต ธนบัตรและเหรียญกษาปณ์สกุลต่าง ๆ คัมภีร์โบราณหลากหลาย ภาษา ซึ่งถือว่าเป็นหัวใจหลักของพระพุทธศาสนา และจัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านขึ้นเพื่อเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่สำคัญของชุมชนที่สะท้อนให้เห็นถึงความเป็นมาของชุมชนที่มีประวัติศาสตร์และความเจริญทางด้านวัฒนธรรมประเพณีของชุมชน

กิจกรรมการท่องเที่ยว

ชมการแสดงต้อนรับนักท่องเที่ยว
เป็นการแสดงนางนกสิงโต โดยกลุ่ม บัวระวงค์ ซึ่งการแสดงอาจมีการปรับเปลี่ยนตามความเหมาะสม

ชมวิหารไม้สักทอง
ชมวิหารไม้สักทอง รูปแบบสถาปัตยกรรมพม่าตอนล่าง หลังคายกเป็นช่อชั้นลดหลั่นกันสวยงาม
มุงหลังคาด้วยแป้นเกล็ด

สักการะพระพุทธปฏิมา
สักการะพระพุทธปฏิมา พระพุทธรูปปางมารวิชัยแกะสลักจากไม้สักทองทั้งต้น ประดิษฐานบนสีหบัลลังก์ไม้

สักการะพระเจ้าแสนแซ่
สักการะพระเจ้าแสนแซ่ (พระพุทธรูปที่มีสลักหรือลั่นกลอนไว้นับจำนวนไม่ถ้วนสามารถถอดประกอบได้เกือบทุกชิ้นส่วน) เป็นพระพุทธรูปทองสัมฤทธิ์ สมัยเชียงแสน ปางมารวิชัย นับเป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ที่พุทธศาสนิกชน ตลอดจนนักท่องเที่ยวมักจะกราบไหว้สักการะขอพร
เสริมความเป็นสิริมงคล

ชมหออูเตงหม่อง (พิพิธภัณฑ์พื้นบ้าน)
ชมพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นวัดนันตารามที่ได้จัดแสดงวัตถุทางพระพุทธศาสนา และเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน

วิถีชน คนปะโอ (ดริปชา,กาแฟ)
คนปะโอที่นี่มีความเชื่อเรื่องการต้อนรับผู้มาเยือนจะต้องมีการต้อนรับด้วยชาสมุนไพรพื้นถิ่นหรือลิ้มลองกาแฟดริปสูตรเฉพาะของชาวปะโอ

กิจกรรมฐานหัตถกรรมพื้นถิ่น
มีปราชญ์ชาวบ้านที่ได้นำภูมิปัญญามาสร้างสรรค์เป็นงานประดิษฐ์ในรูปแบบต่าง ๆ เพื่อนำมาใช้ในชีวิตประจำวัน ประดับตกแต่งอีกทั้งจำหน่ายเพื่อเพิ่มรายได้ให้กับตนเอง ครอบครัว ชุมชน อีกทั้งเป็นวิทยากรถ่ายทอดองค์ความรู้ทักษะงานประดิษฐ์เชื่อมโยงคุณค่า ภูมิปัญญาของอดีตกับกับปัจจุบันให้แก่เด็ก เยาวชน ประชาชน นักท่องเที่ยว

ฐานขนมปิ้งปะโอ
ขนมปิ้งปะโอ ทำจากแป้งข้าวเหนียว คล้ายคลึงกับขนมใบจากเพียงแต่เปลี่ยนเป็นห่อด้วยใบตอง โดยมีเครื่องปรุง ได้แก่ แป้งข้าวเหนียว มะพร้าวขูดหัวกะทิเข้มข้น น้ำตาลทรายแดง น้ำตาลอ้อยผง เนยเค็ม น้ำตาลปี๊บ เกลือ นำส่วนผสมมาคลุกเคล้าให้เข้ากัน ตักใส่ใบตอง ใช้ไม้กลัดบน-ล่าง นำไปปิ้งบนเตาถ่านไฟปานกลางจนสุก จะได้ขนมปิ้งที่มีความหอมของใบตอง

ที่มา กระทรวงวัฒนธรรม

ชุมชนคุณธรรมบ้านใหม่ไทยพัฒนา จังหวัดสระแก้ว

ประมาณ ปี พ.ศ. 2525 มีครัวเรือนชาวนครราชสีมา จำนวน 6 ครัวเรือน ได้อพยพมาตั้งบ้านเรือน อยู่ที่หมู่บ้านหนองหมอบ (ชื่อตามชาวบ้านเรียก) กลุ่มชนนี้ได้นำวัฒนธรรมการทอผ้า ซึ่งเป็นวัฒนธรรมดั้งเดิมที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษและได้อนุรักษ์ถ่ายทอดสู่ลูกหลาน ต่อมามีครัวเรือนย้ายตามกันมาและตั้งถิ่นฐาน อยู่มากขึ้น ปัจจุบันทางราชการเปลี่ยนชื่อหมู่บ้านเป็นบ้านใหม่ไทยพัฒนา

เป็นหมู่บ้านที่มีวิถีวัฒนธรรมดั้งเดิมในด้านทอผ้า เป็นภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมดั้งเดิม ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษ  ในปัจจุบันศูนย์ศิลปาชีพในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้สั่งทอผ้าไหมจากบ้านใหม่ไทยพัฒนาและสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระราชทานกระบือจำนวน 25 ตัว ให้กับเกษตรกรบ้านใหม่ไทยพัฒนาเพื่อใช้ในการเกษตรและทำมาหาเลี้ยงชีพ 

แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม และประวัติศาสตร์

แหล่งเรียนรู้การทอผ้าไหม
แหล่งเรียนรู้การทอผ้าไหม เกิดจากการรวมกลุ่มกันของคนในชุมชน เพื่อทอผ้าไหม ซึ่งผ้าไหมของบ้านใหม่ไทยพัฒนามีกระบวนการผลิตทุกขั้นตอนภายในชุมชน ตั้งแต่การเลี้ยงไหม การสาวไหม การย้อมไหม และการทอผ้าไหม ซึ่งความโดดเด่นของผ้าไหมทอมือบ้านใหม่ไทยพัฒนา คือ ใช้เส้นไหมแท้มาย้อมสี ทอเป็นผ้าที่มีลายสวยงาม เนื้อผ้าละเอียดเรียบ สีไม่ตก เนื้อแน่นเป็นเงางาม ซักแล้วไม่หดตัว ลายผ้ามีทั้งลายดั้งเดิม ลายประยุกต์ 

แหล่งเรียนรู้การจักสาน
แหล่งเรียนรู้การจักสาน มีนายทักษิณ เสนาน้อย และนายบุญเลิศ บันอุมาลี ซึ่งเป็นคนในชุมชน ที่มีความรู้ความสามารถด้านการจักสาน (ตะกร้าโบราณ, กระด้ง, ไซ) และมีนายยนต์ ละวิเวก มีความรู้ด้านการทำซุ้มไก่ และมีนางสาวสุมิตรา ทองไทย และนางคำปอง ทองไทย และนายแก้ว ทวดทอง จักสานชะลอมไม้ไผ่ โดยการจักสานไม้ไผ่นั้น เมื่อก่อนทำเพื่อขายเลี้ยงชีพ และใช้ในครัวเรือน แต่ในปัจจุบันเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านการจักสาน 

แหล่งเรียนรู้ดนตรีพื้นบ้าน (หมอลำ, หมอแคน)
เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านมรดกภูมิปัญญาของคนในชุมชน ที่ได้รับการสืบทอดมาจากคนอีสาน โดยคนในชุมชนคุณธรรมบ้านใหม่ไทยพัฒนา ย้ายถิ่นฐานมาจากอีสาน และมีการเล่นหมอลำ หมอแคนสืบทอดกันมาภายในชุมชน โดยปัจจุบันได้มีการนำหมอลำ หมอแคน มาใช้ในการต้อนรับนักท่องเที่ยว

แหล่งเรียนรู้งานฝีมือจากเศษผ้าไหม
นางบุญมี ปกพันธ์ นางทองดี พาชื่น และนางทิพย์ ปกพันธ์ เป็นผู้บุกเบิกการทำผลิตภัณฑ์จากเศษผ้าไหม และรังไหม ซึ่งทั้ง ๓ คน เห็นว่าเศษผ้าไหมและรังไหมนั้น ทิ้งไปโดยเปล่าประโยชน์ จึงเกิดไอเดียที่จะนำเศษผ้าไหม และรังไหมมาสร้างมูลค่า โดยการผลิตเป็นข้าวของเครื่องใช้ต่าง ๆ เช่น ดอกไม้ประดิษฐ์ สบู่จากรังไหม เป็นต้น

แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ และการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ

อ่างเก็บน้ำท่ากระบาก
อ่างเก็บน้ำท่ากระบากมีจุดเริ่มต้นมาจากพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในการปรับปรุงระบบชลประทาน ในเขตพื้นที่ราบเชิงเขาอ่างเก็บเป็นแหล่งน้ำ สำหรับเกษตรกรเพื่อการเพาะปลูกพืชผลทางการเกษตร มีสภาพแวดล้อมที่งดงาม ของป่าโปร่ง รายรอบด้วยต้นไม้ที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ รวมทั้งชนิดพันธุ์ที่นำมาปลูกประดับ ที่นี่จึงเป็น แหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติที่มีบรรยากาศสวยงาม โดยเฉพาะในยามเย็นที่ดวงอาทิตย์ใกล้ลาลับนั้น วินาทีที่ ท้องฟ้าแปรเปลี่ยนเป็นสีทองเหนือผืนน้ำขนาดใหญ่ในอ่างเก็บน้ำแห่งนี้ 

สวนสัตว์ช่องก่ำบน
สถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าช่องกล่ำบน เป็นสถานีเพาะเลี้ยงสัตว์ของจังหวัดสระแก้ว อยู่ที่ตำบลหนองหมากฝ้าย อำเภอวัฒนานคร ได้เริ่มจัดตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2526 เป็นแหล่งเพาะเลี้ยงขยายพันธุ์สัตว์ป่าหายากที่ใกล้สูญพันธุ์ของประเทศไทย ภายในมีสัตว์หลากหลายชนิด เช่น กวาง ละมั่ง หมี หมา นกเงือกปากย่น นกแก๊ก นกเงือกกรามช้าง นกขุนทอง ไก่ฟ้าหลังเทา

แหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร

ศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง
เป็นอาคารสำหรับการเรียนรู้ การจัดอบรมคนในชุมชน และผู้ที่เข้ามาศึกษาเรียนรู้เกี่ยวกับการดำเนินงานด้านเศรษฐกิจพอเพียง

แหล่งเรียนรู้ผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร
เป็นแหล่งเรียนรู้ที่ชุมชนสร้างขึ้นมาใหม่ เพื่อศึกษาเรียนรู้ที่จะทำผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร โดยชุมชนเริ่มคิดค้นและพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้เป็นไปตามความต้องการของตลาดมากยิ่งขึ้น โดยในปัจจุบัน นอกจากทำผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรแล้ว ทางชุมชนไดดำเนินการปลูกสมุนไพรในชุมชน เพื่อลดต้นทุนของผลิตภัณฑ์ ซึ่งการดำเนินการคิดค้นและพัฒนาผลิตภัณฑ์ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดสระแก้ว และคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏ วไลยอลงกรณ์ปทุมธานี

กิจกรรมการท่องเที่ยว

ต้อนรับผู้มาเยือน
ศูนย์บริการนักท่องเที่ยว ต้อนรับผู้มาเยือนด้วยการแสดงศิลปวัฒนธรรม หมอรำพื้นบ้าน หมอพิณ หมอแคน พร้อมแนะนำชุมชน และกราบนมัสการหลวงพ่อไพศาล และศาลปู่ตา สิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำหมู่บ้าน จากนั้นนั่งมอเตอร์ไซค์พ่วงข้าง ชมวิถีชุมชนที่แสนเรียบง่าย
ทดสอบงานฝีมือ
แหล่งเรียนรู้งานฝีมือจากเศษผ้าไหม ศึกษาเรียนรู้วิธีการทำผลิตภัณฑ์จากเศษผ้าไหม รังไหม และทดลองปฏิบัติ

จักตอก สานชะลอม
แหล่งเรียนรู้การจักสาน ศึกษาเรียนรู้วิธีการจักตอก และวิธีการสานชะลอม จากผู้เชี่ยวชาญด้านงานจักสานของชุมชน และทดลองจักตอก สานชะลอม
กว่าจะเป็นผ้าไหม
แหล่งเรียนรู้การทอผ้าไหม ศึกษากระบวนการขั้นตอนการเลี้ยงไหม การสาวไหม การย้อมไหม และการทอผ้าไหม ทุกกระบวนการ ตั้งแต่ต้นจนจบ 
พืชผัก ปลอดสารพิษ
ชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง เยี่ยมชมสวนผักผลไม้ในชุมชน ซึ่งเป็นพืชผักปลอดสารพิษ พร้อมเรียนรู้เทคนิคการปลูกผักไร้สารอย่างไร ให้รอดพ้นจากแมลง
เรียนรู้วิถีชาวนา
ศูนย์การเรียนรู้วิถีชาวนา ศึกษาเรียนรู้ วิถีชาวนาในอดีต ตั้งแต่การไถนาด้วยกระบือ การดำนา การลงแขกเกี่ยวข้าว การสีข้าว การยาลานด้วยมูลกระบือ การผลิตปุ๋ยอินทรีย์เป็นต้น ทั้งนี้พร้อมลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง

สมุนไพรไทย ทำอะไรได้บ้าง
แหล่งเรียนรู้ผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร ศึกษาเรียนรู้ประโยชน์ของสมุนไพร การแปรรูปสมุนไพร และกระบวนการขั้นตอนในการทำผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรตั้งแต่ต้นจนจบ
ควายแสนรู้
ศูนย์การเรียนรู้อนุรักษ์กระบือบ้านใหม่ไทยพัฒนา สนุกเพลิดเพลินกับการแสดงของควายแสนรู้ในชุมชน ขั้นตอนการฝึกควาย และการออกคำสั่งให้ควายทำตาม

ที่มา กระทรวงวัฒนธรรม