ชุมชนคุณธรรมบ้านกุดกวางสร้อย มีวิถีชีวิตแบบอีสานโบราณ อาชีพหลักคือการทำการเกษตร และอาชีพรองที่ยังคงสร้างรายได้ให้กับคนในพื้นที่คือการทอผ้า และทำงานฝีมือด้านการแปรรูปผ้า และการจักสานมีลักษณะพื้นที่เป็นที่ราบสูงซึ่งมีการจัดสรรทำการเพาะปลูก ยังคงความสมบูรณ์ของแหล่งน้ำธรรมชาติ และพืชพรรณธรรมชาติภายในท้องถิ่น
ชุมชนคุณธรรมบ้านกุดกวางสร้อยมีวิถีชีวิตที่เรียบง่าย เป็นชุมชนที่ทำหัตถกรรมงานฝีมือด้านการทอผ้าอย่างแพร่หลาย แทบทุกครัวเรือน ผลิตผ้ามัดหมี่ที่มีลวดลายเป็นเอกลักษณ์ชุมชนอย่าง “ลายไห” ซึ่งเป็นภาชนะดินเผาจากแหล่งโบราณคดีกุดกวางสร้อย แหล่งโบราณคดีดังกล่าวเรียกว่า “โนนดอนกลาง”
แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม และประวัติศาสตร์
พิพิธภัณฑ์บ้านกุดกวางสร้อย
อยู่ห่างจากหมู่บ้านกุดกวางสร้อยประมาณ 600 เมตร พื้นที่โดยรอบของเนินเป็นที่ราบใช้สำหรับการทำนา ห่างจากเนินดินไปประมาณ 2 กิโลเมตร เป็นแนวเทือกเขาหินทราย เรียกว่า “ภูเก้า” โดยได้ทำการขุดค้นทางด้านโบราณคดีมาแล้ว 2 ครั้ง 1 ปี พ.ศ. 2517 ครั้งที่ 2 ปี พ.ศ. 2535 เป็นแหล่งที่ขุดพบโบราณวัตถุสมัยก่อนประวัติศาสตร์ มีอายุประมาณ 2,500 ปี ได้แก่ ภาชนะเครื่องปั้นดินเผาคล้ายกับวัฒนธรรมบ้านเชียง โครงกระดูกมนุษย์ กำไลสำริด เครื่องมือเหล็ก เป็นต้น โบราณวัตถุต่าง ๆ บางส่วนได้นำไปเก็บไว้พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติขอนแก่น และในบริเวณหมู่บ้านยังได้สร้างอาคารพิพิธภัณฑ์บ้านกุดกวางสร้อย เพื่อจัดแสดงวัตถุโบราณบางส่วนให้เที่ยวชมอีกด้วย
แหล่งโบราณคดีบ้านโนนดอนกลาง เชิงเขาภูเก้าด้านทิศตะวันออก เป็นแหล่งขุดค้นพบโบราณวัตถุสมัยก่อนประวัติศาสตร์ ได้แก่ ภาชนะเครื่องปั้นดินเผาคล้ายกับวัฒนธรรมบ้านเชียง โครงกระดูกมนุษย์ กำไลสำริด กำไลหิน ลูกปัดแก้ว แม่พิมพ์ทำจากหินทรายสำหรับใช้หล่อหัวขวานสำริด เครื่องมือเหล็ก เป็นต้น โบราณวัตถุต่าง ๆ บางส่วนได้นำไปเก็บไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติขอนแก่น นอกจากนี้ในบริเวณหมู่บ้านยังได้สร้างอาคารพิพิธภัณฑ์เพื่อจัดแสดงวัตถุโบราณบางส่วนอีกด้วย
กลุ่มทอผ้าลายประยุกต์บ้านกุดกวางสร้อย กลุ่มทอผ้าลายประยุกต์บ้านกุดกวางสร้อย มีศักยภาพ และสามารถเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมในด้านชุมชนที่สืบสานวัฒนธรรมการทอผ้าที่ประยุกต์ลวดลายจากโบราณวัตถุลงบนผืนผ้า อีกทั้งยังมีการต่อยอดพัฒนาลวดลายใหม่ ๆ ออกมา ซึ่งสามารถสร้างรายได้ให้แก่ชุมชน และเริ่มเป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวางไปทั่วประเทศ
แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ และการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
อุทยานแห่งชาติ ภูเก้า-ภูพานคำ อุทยานแห่งชาติภูเก้า – ภูพานคำ เป็นพื้นที่ในบริเวณที่ราบสูงภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน ตั้งอยู่ในพื้นที่จังหวัดหนองบัวลำภู ตอนล่างของจังหวัดอุดรธานี และตอนบนของจังหวัดขอนแก่น สภาพธรณีเป็นภูเขหินทรายซึ่งมีชั้นของหินทรายอยู่ด้านบนระดับผิวดิน โดยมีชั้นของหินดินดาน หรือหินดินดานปนทรายเป็นฐาน ด้านล่างมีดินประเภทดินลูกรังและดินร่วนปนทรายกระจัดกระจายอยู่ทั่วไปประกอบไปด้วยพันธุ์ไม้ สัตว์ป่า ทิวทัศน์ที่สวยงามตามธรรมชาติ และสภาพป่าโดยทั่วไปเป็นป่าเต็งรังมีเนื้อที่ประมาณ 201,250 ไร่ หรือ 322 ตารางกิโลเมตร
แหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร
สวนมัลเบอร์รี่อินทรีย์ชุมชนคุณธรรม บ้านกุดกวางสร้อย สวนมัลเบอร์รี่ภายในชุมชนกุดกวางสร้อย เป็นผลไม้ที่ให้ผลผลิตมากในช่วงฤดู ผลมักออกผลสีแดงสดไปจนถึงสีม่วงเข้ม หากมีขนาดใหญ่ ชาวบ้านจะดัดเป็นพุ่มให้สวยงาม เหมาะแก่การเที่ยวชม และอุดหนุนผลไม้ที่ปลูกแบบอินทรีย์ของชุมชน นอกจากมัลเบอร์รี่ที่ปลูกกันมากแล้ว ส่วนใหญ่ชาวบ้านจะแบ่งเนื้อที่ในการปลูกพื้นผักสวนครัวหลากหลายชนิด
กิจกรรมการท่องเที่ยว
เยี่ยมชม ภูมิปัญญาผ้าทอกุดกวางสร้อย กลุ่มทอผ้าลายประยุกต์บ้านกุดกวางสร้อย อำเภอโนนสังจังหวัดหนองบัวลำภู ภูมิปัญญาการทอผ้า เป็นการทอผ้าเป็นลายประวัติศาสตร์แหล่งการขุดค้นกุดกวางสร้อย คือ ลายไห ซึ่งมีอายุกว่า 3,000 ปี มาร่วมกันอนุรักษ์ประวัติศาสตร์ผ่านการทอผ้าที่ปราณีต สวยงาม ผ้าทอของบ้านกุดกวางสร้อยจะมีลักษณะเด่นคือลายที่เป็นเอกลักษณ์ คือ ลายไหมีสีสันสดใส เนื้อผ้านุ่มละเอียด สวมใส่สบาย นักท่องเที่ยวจะได้เรียนรู้การทอผ้า รวมทั้งได้ทดลองทอผ้าด้วยตนเอง และได้ของที่ระลึกที่ทำจากผ้าทอกลับบ้านด้วย ทั้งนี้เป็นการสร้างความประทับใจให้กับนักท่องเที่ยวอีกด้วย
กิจกรรมสาวไหม ชุมชนคุณธรรมบ้านกุดกวางสร้อย อำเภอโนนสัง จังหวัดหนองบัวลำภู การสาวไหม (สาวหลอก) เป็นการฝึกฝนและเรียนรู้วิธีการได้มาซึ่งเส้นใย โดยการนำฝักรังไหมมาต้มแล้วสาวเอาเส้นใยไหม เป็นอีกหนึ่งภูมิปัญญาท้องถิ่นที่น่าสนใจที่จะเรียนรู้ เส้นไหมที่ได้นั้นจะได้มาจากการดึงเส้นใยจากหลาย ๆ รังรวมกันเป็นเส้นเดียวกันในการสาวคราวเดียวกัน เพื่อให้เส้นไหมของแต่ละรังพันกันเป็นเกลียว ทำให้เกิดการเกาะยึดซึ่งกันและกันมีความเหนียวทนทาน เนื้อเส้นไหมกระชับแน่นและมีการสะท้อนแสงและหักเหไปในทิศทางต่างกัน ดูสวยงามเป็นวับวาวเมื่อทอเป็นผืนผ้าไหม นักท่องเที่ยวจะได้เรียนรู้การสาวไหมและทดลองทำด้วยตนเอง อีกทั้งยังได้รับประทานดักแด้ ซึ่งได้จากการสาวไหมอีกด้วย
ข้าวพลับพลึง ชุมชนคุณธรรมบ้านกุดกวางสร้อย อำเภอโนนสัง จังหวัดหนองบัวลำภู ข้าวพลับพลึง เป็นการนำข้าวมาทำเป็นอาหารว่าง โดยการใช้ภูมิปัญญาในการทำส่วนผสมอันกลมกล่อม โรยงา แล้วแต่งหน้าด้วยมะพร้าวอ่อน แล้วห่อด้วยใบตองให้สวยงาม ข้าวพลับพลึง คือ ข้าวที่เก็บเกี่ยว ประมาณ 28 – 30 วันหลักจากที่ข้าวเริ่มออกรวง หรือสังเกตจากข้าวในแต่ละรวงสุกเหลืองประมาณ 3 ใน 4 ส่วน การเก็บเกี่ยวข้าวในระยะนี้จะได้ข้าวพลับพลึงหุงสุก น้ำกะทิ เกลือ น้ำตาล เนื้อมะพร้าวอ่อน และงา การทำจะเริ่มจากนำข้าวพลับพลึงที่หุงสุกมาผสมกับน้ำกะทิ น้ำตาล เกลือ ตามสัดส่วน ผสมให้เข้ากัน นำไปห่อใบตอง โรยหน้าด้วยเนื้อมะพร้าวอ่อนและงา แล้วห่อให้สวยงาม นักท่องเที่ยวจะได้เรียนรู้การทำ “ข้าวพลับพลึง” ตั้งแต่เริ่มต้นการห่อ เป็นของว่าง ได้ทดลองชิม และได้นำกลับไปทาน
ทำน้ำอัญชันเพื่อสุขภาพ
ชุมชนคุณธรรมบ้านกุดกวางสร้อย อำเภอโนนสัง จังหวัดหนองบัวลำภู เป็นการนำประโยชน์จากวัตถุดิบจากธรรมชาติมาแปรรูปเป็นเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพซึ่งดอกอัญชันมีประโยชน์ในการกระตุ้นการไหลเวียนโลหิต ทำให้เลือดสามารถไหลเวียนไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ได้ดียิ่งขึ้น ช่วยกระตุ้นให้ไขมันแตกตัวและเผาผลาญได้ง่ายขึ้น พร้อมลดคอเลสเตอรอลได้ดี บำรุงสมอง เสริมสร้างความจำ และช่วยลดความเสี่ยงอัลไซเมอร์ได้ ลดความเสี่ยงจากการเกิดมะเร็ง
วิธีการทำ เริ่มจากการต้มน้ำ 10 ลิตร พอน้ำเดือดใส่น้ำตาลทราย 1 กิโลกรัม คนให้น้ำตาลละลายดีจากนั้นใส่ดอกอัญชันที่ล้างทำความสะอาดแล้ว 1 กิโลกรัม เติมน้ำมะพร้าวเพื่อความหอมหวานจากธรรมชาติ ทิ้งไว้ให้เย็นกรองเอาเฉพาะน้ำมาบรรจุภาชนะเพื่อรับประทาน นักท่องเที่ยวจะได้เรียนรู้การทำ ตั้งแต่ขั้นตอนการเก็บดอกอัญชันจนถึงขั้นตอนพร้อมดื่ม
ที่มา กระทรวงวัฒนธรรม