ชุมชนบ้านตรัง เป็นแหล่งชุมชนโบราณ เกิดขึ้นสมัยต้นรัตนโกสินทร์ปกครองแบบหัวเมือง มีภูมิปัญญาท้องถิ่นมากมาย อีกทั้งยังเป็นหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง คนในชุมชนยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียง ประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพการเกษตรแบบผสมผสาน มีการจัดตั้งกลุ่มอาชีพต่าง ๆ เพื่อช่วยให้ชุมชนเกิดความเข้มแข็งสามารถแก้ไขปัญหาภายในชุมชน
เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่ยั่งยืน โดยการใช้พลังบวร คือ วัด เป็นศูนย์รวมของชุมชน ส่งเสริมคุณธรรมให้ชาวบ้าน บ้านคือแหล่งภูมิปัญญาความรู้ และถ่ายทอดสู่โรงเรียน บ้านตรังจึงเป็นชุมชนที่มีเสน่ห์ดึงดูดนักท่องเที่ยวโดยนักท่องเที่ยวจะได้สัมผัสกับวิถีชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง และขนบธรรมเนียมประเพณียังคงอนุรักษ์มาตั้งแต่อดีต คือ ประเพณีลากพระลงนาหลังจากออกพรรษา
แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม และประวัติศาสตร์
วัดประเวศน์ภูผา (วัดบ้านตรัง) เป็นวัดเก่าแก่ สร้างเมื่อปีพ.ศ. ๒๒๔๐ มีอายุราว ๓๐๐ ปี เป็นโบราณสถานที่มากด้วยคุณค่าทางประวัติศาสตร์และความศรัทธาของคนในชุมชน
หอประไตรปิฎก หอไตร เป็นอาคารไม้ยกพื้นสูงหลังคาทรงจัตุรมุข สร้างเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๙ สร้างโดยพ่อแก่เจ้าแสง (อดีตเจ้าอาวาสวัดบ้านตรัง)
พิพิธภัณฑ์เครื่องมือเครื่องใช้โบราณ
พิพิธภัณฑ์แหล่งเรียนรู้ วิถีชีวิตชุมชน “คนบ้านตรัง” พิพิธภัณฑ์แหล่งเรียนรู้ วิถีชีวิตชุมชน “คนบ้านตรัง” แสดงเครื่องมือเครื่องใช้ครัวเรือนสมัยโบราณ
ต้นตะเคียนแกะสลักเล่าเรื่องพุทธประวัติ ต้นตะเคียนความยาว ๒๕ เมตร อายุ ๓๐๐ ปี แกะสลักเล่าเรื่องราวพุทธประวัติ ๑๔ ตอน และเล่าเรื่องราววิถีชีวิตชาวชุมชนบ้านตรัง
วิหารหลวงพ่อสุข หลวงพ่อปลอด วิหารหลวงพ่อสุข หลวงพ่อปลอด (อดีตเจ้าอาวาสวัดบ้านตรัง)
อาคารเก็บสรีระสังขาร พ่อแก่เจ้าแสง อาคารเก็บสรีระสังขารพ่อแก่เจ้าแสง หรือพระครูมงคลประภาส อดีตเจ้าอาวาสวัดบ้านตรัง ซึ่งมรภาพเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๖๐ ด้วยอายุ ๑๐๑ ปี ท่านได้สร้างวัตถุมงคล คือ ควายธนู และหน้ากากพรานบุญ เชื่อกันว่าหน้ากากพรานบุญเป็นสุดยอดเครื่องรางของขลังแห่งสายเมตตามหานิยมโภคทรัพย์ ที่มีชื่อเสียงไปถึงต่างแดน
แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ และการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
จุดเช็คอินบ้านตรัง จุดเช็คอินบ้านตรังตั้งอยู่บริเวณนาข้าวในช่วงฤดูการทำนา บริเวณนี้จะมีความสวยงามมีความอุดมสมบูรณ์ของนาข้าวและเป็นจุดชมพระอาทิตย์ตกดินของชุมชน
แหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร
ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงบ้านตรัง เป็นแหล่งเรียนรู้ โคกหนองนา ของหมู่บ้าน อีกทั้งเป็นแหล่งเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง การทำน้ำหมักชีวภาพ
ศูนย์สมุนไพรเพื่อการศึกษาบ้านตรัง แหล่งเรียนรู้สมุนไพรรักษาโรค โดย นายเน จิตมณี ภูมิปัญญาด้านสมุนไพรที่มีความเชียวชาญสมุนไพรรักษาโรคอัมพฤกษ์ อัมพาต
แหล่งเรียนรู้การทำสวนไผ่ในชุมชน แหล่งเรียนรู้ด้านการทำสวนไผ่ และน้ำเยื่อไผ่
กิจกรรมการท่องเที่ยว
ประเพณีลากพระลงนา วัดประเวศน์ภูผา ประเพณีลากพระลงนาหลังจากออกพรรษา ประเพณียังคงอนุรักษ์มาตั้งแต่อดีต ตั้งแต่เช้าตรู่ชาวบ้านในชุมชนจะช่วยกันลากเรือพระออกจากวัด และลากไปลงในนาข้าวบริเวณใกล้ ๆ วัด และลากกลับวัดในตอนใกล้พระอาทิตย์ตกดิน โดยมีความเชื่อว่าหากได้ลากเรือพระลงในทุ่งนาแล้ว จะทำให้การทำนาในฤดูกาลนั้น ๆ มีความอุดมสมบูรณ์ได้ผลผลิตมาก
กิจกรรมเรียนรู้การปลูกข้าว นาข้าวในชุมชนบ้านตรัง เป็นกิจกรรมที่จัดขึ้นเพื่อให้เยาวชนในชุมชนได้เรียนรู้การทำนาข้าว
นักท่องเที่ยวทำขนมทองม้วน กลุ่มทำขนมบ้านตรัง ตั้งอยู่ในวัดประเวศน์ภูผา กลุ่มทำขนมบ้านตรัง เป็นแหล่งเรียนรู้การทำขนมพื้นบ้าน อาทิ การทำขนมทองม้วน เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้มีส่วนร่วมในการทำขนม
นักท่องเที่ยวทอผ้า ศูนย์ศิลปาชีพกลุ่มทอผ้าบ้านตรัง ตั้งอยู่ในวัดประเวศน์ภูผา ศูนย์ศิลปาชีพกลุ่มทอผ้าบ้านตรัง เป็นแหล่งผลิตผ้าทอลายจวนตานี เอกลักษณ์ของจังหวัดปัตตานี นอกจากเป็นแหล่งจำหน่ายผ้าทอลายจวนตานี ยังเป็นแหล่งเรียนรู้การทอผ้าโดยภูมิปัญญาที่มีความชำนาญด้านการทอผ้า โดยกลุ่มสตรีชุมชนบ้านตรัง ที่ยังคงอนุรักษ์ รักษา และต่อยอดลวดลายต่าง ๆ ประยุกต์ให้เป็นสินค้าทางวัฒนธรรม ที่นำรายได้มาสู่ชุมชน
ศิลปะการแสดงกลองยาว คนในชุมชนบ้านตรัง ร่วมกันจัดตั้งกลุ่มกลองยาวบ้านตรังเพื่อร่วมกันอนุรักษ์ศิลปะการแสดงกลองยาว และเป็นการแสดงต้อนรับนักท่องเที่ยวที่มาเยือนชุมชนอีกด้วย
ทำอาหารพื้นถิ่น แกงคั่วลูกโหนด น้ำพริกผักสด
ศิลปะการแสดงมโนราห์ ศิลปะการแสดงมโนราห์ การแสดงพื้นบ้านที่คนในชุมชนบ้านตรัง อนุรักษ์เพื่อส่งต่อให้ลูกหลานในชุมชนได้เรียนรู้และร่วมกันสืบสานให้คงอยู่สืบไป
ที่มา กระทรวงวัฒนธรรม